W świecie biznesu i finansów powszechnie używa się terminów takich jak „marża” i „narzut„, ale czasami mogą być one mylące. Wprawdzie oba pojęcia odnoszą się do zysków przedsiębiorstwa, jednak mają nieco inne znaczenie i oblicza się je w różny sposób. Jakie są ich definicje i co jeszcze warto o nich wiedzieć?
Marża – co to jest?
Marża to miara zysku przedsiębiorstwa wynikająca ze sprzedaży produktu lub usługi, która określana jest w postaci procentowej lub kwotowej. Inaczej mówiąc, jest to różnica między ceną sprzedaży, a kosztem zakupu lub wytworzenia danego towaru. Ten wskaźnik informuje przedsiębiorcę o tym, ile zarabia na pojedynczej transakcji.
Rodzaje marż
- handlowa – jest to różnica między ceną zakupu, a ceną sprzedaży produktów. Jej zadaniem jest pokrycie kosztów i osiągnięcie zysku.
- hurtowa – pobierana przez hurtowników.
- detaliczna – pobierana przez przedsiębiorstwa, które dokonują obrotu np. towarami.
- kwotowa – wysokość marży wyrażona jako konkretna kwota.
- procentowa – wysokość marży wyrażona jako określony procent od sprzedaży.
- brutto i netto – podział ze względu na sposób obliczania.
Czym się różni marża brutto i netto
Marża brutto i netto to dwa różne wskaźniki finansowe, które odnoszą się do zysków przedsiębiorstwa, ale uwzględniają odmienne czynniki. Ponadto obliczane są w inny sposób.
- marża brutto – to wskaźnik, który odzwierciedla zysk przedsiębiorstwa powstający w wyniku sprzedaży produktu lub usługi. Oblicza się go jako różnicę między przychodami ze sprzedaży, a kosztami bezpośrednimi związanymi z produkcją lub zakupem towarów. Koszty bezpośrednie obejmują wydatki na surowce, części, robociznę i inne składniki niezbędne do produkcji danego produktu lub świadczenia usługi.
- marża netto – to wskaźnik, który uwzględnia wszystkie koszty operacyjne przedsiębiorstwa, a nie tylko te bezpośrednie. Wyliczając ją należy wziąć pod uwagę także koszty związane z administracją, marketingiem, obsługą klienta, wynagrodzeniami pracowników, opłatami za dzierżawę, podatkami itp. Jest to różnica między przychodami ze sprzedaży, a całkowitymi kosztami działalności.
Marża netto daje bardziej kompleksową wizję zyskowności przedsiębiorstwa, ponieważ uwzględnia wszystkie koszty operacyjne, które należy ponieść prowadząc własną działalności gospodarczą. Natomiast marża brutto koncentruje się głównie na kosztach bezpośrednich związanych z produkcją lub zakupem towarów.
Wielostopniowy rachunek marż pokrycia
Wielostopniowy rachunek marż pokrycia jest narzędziem, dzięki któremu możliwy jest pomiar rentowności danego przedsiębiorstwa. Wyróżnia się marżę pokrycia:
- I stopnia – różnica między przychodami ze sprzedaży, a kosztami zmiennymi.
- II stopnia – różnica między sumą marż pokrycia I stopnia, a kosztami stałymi produktów.
- III stopnia – różnica między sumą marż pokrycia II stopnia, a kosztami stałymi konkretnych części przedsiębiorstwa.
Różnica między sumą marż pokrycia III stopnia, a kosztami stałymi całego przedsiębiorstwa stanowi wynik ze sprzedaży, zwany również marżą pokrycia IV stopnia.
Jak się liczy marżę brutto i netto
Obliczenie marży jest bardzo proste. Zwłaszcza, jeśli mamy na myśli marżę brutto, w której nie musimy brać pod uwagę wszystkich kosztów.
Wzór na marżę kwotową brutto
Jeśli chcemy obliczyć marżę brutto i zależy nam tylko na wartości liczbowej, wystarczy odjąć cenę zakupu lub wytworzenia danego towaru od ceny jego sprzedaży. Wzór wygląda następująco:
marża kwotowa brutto = cena sprzedaży – koszty wytworzenia lub zakupu
Dla przykładu, jeśli sprzedamy produkt za 100 złotych, a koszt jego produkcji wynosił 70 złotych, marża wyniesie 30 złotych.
100 zł – 70 zł = 30 zł
Wzór na marżę procentową brutto
Częściej od kwotowej wykorzystuje się jednak marżę procentową, którą wprawdzie wylicza się w nieco inny sposób, ale również stosunkowo prosty. Służy do tego wzór:
marża procentowa brutto = (cena sprzedaży – koszty wytworzenia lub zakupu) / cena sprzedaży x 100%
Dla przykładu, przy takich takich samych wartościach jak w powyższym przykładzie, czyli przy sprzedaży za 100 złotych oraz kosztach wynoszących 70 złotych, marża wyniesie 30%. W zasadzie wystarczy, że wyliczoną marżę kwotową podzielimy przez cenę sprzedaży, a następnie pomnożymy przez 100.
(100 – 70) / 100 x 100% = 30%.
Wzór na marżę procentową netto
W przypadku marży netto sprawa się już troszkę bardziej komplikuje, ponieważ musimy wziąć pod uwagę wszystkie koszty operacyjne, a nie tylko te bezpośrednio związane z zakupem lub wytworzeniem produktu. Wzór prezentuje się następująco:
marża procentowa netto = (cena sprzedaży – koszty operacyjne) / cena sprzedaży x 100%
Kalkulator marży brutto
Narzut – co to jest?
Narzut z kolei to miara zysku wyrażona jako procentowy dodatek do kosztu zakupu. Pojęcie to stosowane jest głównie w branży handlowej, gdzie przedsiębiorstwa kupują towary od producentów lub dystrybutorów i sprzedają je z zyskiem. Od marży różni się jedynie punktem odniesienia, jakim jest koszt produkcji
Jak obliczyć narzut – wzór
Obliczenie narzutu również nie należy do rzeczy skomplikowanych, a wzór na to prezentuje się następująco:
narzut = (cena sprzedaży – koszt zakupu / koszt zakupu x 100%
Sprawdźmy to na przykładzie, wykorzystując do tego takie same wartości, jak w przypadku marży. Przy cenie sprzedaży wynoszącej 100 złotych i kosztach produkcji wynoszących 70 złotych, narzut wyniesie ok. 42,86%.
(100 – 70) / 70 x 100% = 42,86%.
Kalkulator narzutu
Marża a narzut – różnice
Najważniejsze różnice między marżą, a narzutem:
- marża jest wyrażana jako różnica między ceną sprzedaży, a kosztem zakupu lub produkcji,
- narzut jest procentowym dodatkiem do kosztu zakupu,
- dodatni narzut procentowy za każdym razem będzie większy od dodatniej marży procentowej,
- ujemny narzut procentowy za każdym razem będzie niższy od ujemnej marży procentowej,
- marża procentowa nie będzie wyższa niż 100%,
- narzut procentowy może być większy niż 100%.
Marża i narzut – podsumowanie
Ważne jest zrozumienie oby tych pojęć, ponieważ mogą mieć wpływ na decyzje dotyczące strategii cenowej, zarządzania kosztami i planowania zysków. Zarówno marża, jak i narzut są istotnymi wskaźnikami, które pomagają monitorować i oceniać wyniki finansowe. Mylenie ich ze sobą może prowadzić do wielu nieporozumień.
