Numer Identyfikacji Podatkowej to dla właścicieli firm rejestr o priorytetowym znaczeniu. NIP można znaleźć na fakturach czy paragonach. Korzystamy też z niego, gdy sprawdzamy kontrahenta na Białej Liście Płatników VAT czy w systemie VIES. Czyje dane można sprawdzić dzięki wyszukiwarce NIP?
Numer Identyfikacji Podatkowej w Polsce. Co warto wiedzieć?
Osoby, które były aktywne na rynku pracy przed 2012 rokiem, zapewne doskonale pamiętają, że NIP był bardzo ważnym identyfikatorem — zarówno dla samozatrudnionych, jak i dla pracowników etatowych. Trzeba było podawać go m.in. podczas rozliczeń z fiskusem, a także w dziale kadr w pracy. Dopiero z czasem został wyparty przez bazę PESEL. Jak do tego doszło? Dlaczego dziś jest to indeks, który najczęściej kojarzymy z firmami?
Rejestr został uruchomiony w 1996 roku, a prace legislacyjne zakończyły się nieco wcześniej, bo w połowie 1995 r. Ustawodawca zdecydował się na kilkumiesięczne vacatio legis, by wielki, projektowany od zera, zbiór danych, zadebiutował wraz z nastaniem nowego roku fiskalnego. Co ciekawe, aż do 2012 roku, NIP był powszechnie używany przez wszystkie aktywne na rynku pracy osoby, bez względu na to, czy pracowały one na etacie, czy prowadziły własne biznesy. Ustawodawca podjął też kilka kontrowersyjnych decyzji, które nie do końca spodobały się opinii publicznej.
W jednej bazie danych znalazły się informacje o milionach Polek i Polaków, bez względu na źródło utrzymania. Byłoby to do zaakceptowania, gdyby istniał mocno zaakcentowany podział, na przykład zupełnie inna struktura numeru NIP. Niestety, ale ustawodawca ograniczył się tylko do innego rozmieszczenia myślników między kolejnymi cyframi. Identyfikator — czy to dla osoby zatrudnionej na etacie, czy dla firmy — miał dokładnie taką samą długość. Dopiero po wielu latach i wielu nowelizacjach, wyszukiwarka NIP stała się ogólnodostępna. Dziś można skorzystać z niej np. na stronie ALEO.com.
Nie wszyscy przedsiębiorcy wiedzieli o tym, że muszą zapisywać NIP w formacie 000-00-00-00, tak samo, jak nie wszyscy pracownicy wiedzieli, że obowiązuje ich zapis: 000-000-00-00. Pozornie błahe różnice utrudniały pracę urzędników, co mogło skutkować wydłużeniem wielu spraw formalnych.
Numer Identyfikacji Podatkowej przetrwał w takiej formie zaskakująco długo, bo aż 16 lat. Bazę danych zrewolucjonizowała dopiero ustawa o NIP oraz odważna decyzja o położeniu większego nacisku na identyfikator PESEL. Okazało się, że był to strzał w dziesiątkę.
Po 2012 roku, gdy NIP został przypisany zwłaszcza dla firm, nagle okazało się, że w tym zbiorze drzemie ogromny potencjał. Firmy szybko przyswoiły zasady, jakie narzucała na nie Ustawa o Numerze Identyfikacji Podatkowej, a sama baza rozwija się dynamicznie także i dziś, w 2022 roku.
Jakie dane znajdziemy w bazie NIP?
Jest to rejestr publiczny, czyli taki, do którego dostęp ma niemal każda osoba. Wystarczy połączyć się z siecią i skorzystać z największej bazy firm w Polsce — ALEO.com. To najprostszy sposób, by dotrzeć do najważniejszych danych o wybranym podmiocie.
W ten sposób szybko będziemy mogli ustalić m.in. datę założenia firmy, a także informacje teleadresowe, osobowość prawną oraz dowiemy się, jaki jest przeważający rodzaj działalności. Od niedawna można też w ten sposób sprawdzić, czy przedsiębiorstwo jest aktywnym płatnikiem VAT.
Numer Identyfikacji Podatkowej przyda nam się też wtedy, gdy chcemy sprawdzić firmę na Białej Liście Podatników VAT oraz w europejskim systemie VIES, z którego bardzo chętnie korzystają przedsiębiorstwa zagraniczne, które w ten sposób weryfikują kontrahentów np. z Polski czy innych państw członkowskich.
Czy numer NIP mają tylko firmy?
Nie, choć trudno nie zgodzić się ze stwierdzeniem, że zdecydowaną większość podmiotów zgromadzonych w bazie stanowią właśnie przedsiębiorstwa. Czy istnieje rodzaj działalności gospodarczej, który jest zwolniony z obowiązku wpisania do bazy NIP? Owszem. Zgodnie z „Prawem Przedsiębiorców”, Numeru Identyfikacji Podatkowej nie muszą mieć podmioty nierejestrowe.
Warto jednak zwrócić uwagę na to, że z bazy korzystają też inne grupy. Można tu wskazać na organy administracji samorządowej, banki oraz na inkasentów podatkowych. Numer Identyfikacji Podatkowej muszą wyrobić też fundacje oraz stowarzyszenia rejestrowe. Coraz częściej do tego zbioru danych dopisują się też półprofesjonalne kluby sportowe, które chcą starać się o dofinansowanie z gminy.